تماشای نصف‌جهان از دریچه اتوبوس‌های گردشگری

وقتی اتوبوس‌ها دیگر فقط برای جابه‌جایی نیست، بلکه ابزار روایتگری شهری می‌شود، آن‌گاه گردشگری شهری معنا پیدا می‌کند و گزارشی از تجربه‌های متفاوت، صدای راهنمایان و توقفگاه‌هایی که حافظه شهر را زنده می‌کنند.

به گزارش روابط عمومی شرکت توسعه مجتمع های سیاحتی، فرهنگی ورزشی سپاهان شهرداری اصفهان، در قلب شهرهای پرجنب‌وجوش، جایی که تاریخ، فرهنگ، زندگی شهری و طبیعت با هم آمیخته شده‌اند، ابزاری نوین برای معرفی زیبایی‌های شهرها به گردشگران داخلی و خارجی با عنوان اتوبوس‌های گردشگری با لوپ‌های ویژه و طراحی‌شده برای بازدید از جاذبه‌های مهم شهری پدید آمده است.

این اتوبوس‌ها که به‌عنوان پل ارتباطی میان گردشگر و شهر عمل می‌کنند، نه‌تنها تجربه‌ای فراتر از یک سفر معمولی را به گردشگران ارائه می‌دهند، بلکه موجب رونق صنعت گردشگری شهری و تقویت برند مقصد نیز می‌شوند.

اتوبوس گردشگری یا به تعبیری رایج‌تر، اتوبوس توریستی لوپ‌دار ((Hop-On Hop-Off، نوعی وسیله حمل‌ونقل عمومی گردشگری است که مسیر مشخصی را به صورت حلقه‌ای (لوپ) طی می‌کند و در ایستگاه‌هایی از پیش تعیین‌شده که اغلب در نزدیکی جاذبه‌های گردشگری، مراکز خرید، موزه‌ها، بافت‌های تاریخی و اماکن تفریحی قرار دارد، توقف می‌کند و گردشگران می‌توانند در هر یک از این ایستگاه‌ها سوار یا پیاده شوند، از مکان دیدن کنند و سپس با اتوبوس بعدی به مسیر ادامه دهند.

کاربردهای اصلی این اتوبوس‌ها شامل بازدید از اماکن تاریخی، فرهنگی و طبیعی یک شهر بدون نیاز به برنامه‌ریزی پیچیده، ارائه خدمات گردشگری شهری برای گردشگران داخلی و خارجی، ارتقای سطح آگاهی عمومی نسبت به جاذبه‌های شهر و توسعه صنعت گردشگری پایدار شهری می‌شود.

لوپ‌های گردشگری در شهرها، نقش بی‌بدیلی در شکل‌دهی تجربه گردشگران ایفا می‌کنند و این مسیرها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که بازدید از مهم‌ترین نقاط شهری در کمترین زمان ممکن و با بیشترین کارایی صورت گیرد.

باوجود این اتوبوس‌ها دیگر نیازی به سردرگمی در خیابان‌های ناآشنا یا صرف وقت برای یافتن مسیر نیست؛ با اتوبوس گردشگری، تمام شهر با برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده در اختیار مسافران است، بسیاری از این اتوبوس‌ها به سیستم‌های صوتی چندزبانه مجهز هستند که در حین عبور از هر مکان تاریخی یا مهم، اطلاعات جذاب، داستان‌های محلی و نکات فرهنگی مربوطه را به گوش مسافران می‌رسانندو طراحی دو طبقه این اتوبوس‌ها، با طبقه بالای روباز، امکان تماشای مناظر شهری با دیدی بازتر و جذاب‌تر را فراهم می‌سازد و این اتوبوس‌ها مجهز به تهویه مطبوع، سیستم صوتی، اینترنت وای‌فای و گاهی حتی پذیرایی سبک هستند.

مدل اتوبوس‌های لوپ‌دار از سال‌ها پیش در شهرهای توریستی مهم جهان همچون لندن، پاریس، بارسلونا، استانبول، دبی، نیویورک و توکیو رواج یافته است و این اتوبوس‌ها به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر از سیستم گردشگری شهری عمل می‌کنند و بیشتر توسط بخش خصوصی یا در قالب مشارکت عمومی-خصوصی اداره می‌شوند.

در این شهرها، اتوبوس‌های گردشگری نه‌تنها به عنوان یک وسیله جابه‌جایی، بلکه به‌عنوان یک جاذبه گردشگری مستقل تلقی می‌شوند و این تجربه هم‌اکنون در بسیاری از کلان‌شهرها و مراکز گردشگری ایران نیز در حال گسترش است.

با توسعه روزافزون گردشگری داخلی و بین‌المللی در ایران، ایجاد لوپ‌های گردشگری در شهرهایی همچون تهران، اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز، یزد، کرمان، همدان و کیش می‌تواند تحولی چشمگیر در نحوه بازدید گردشگران ایجاد کند.

برای نمونه، اتوبوس‌های دوطبقه گردشگری در تهران با مسیرهایی که از کاخ گلستان، برج آزادی، موزه ایران باستان، خیابان ولیعصر، پل طبیعت و برج میلاد عبور می‌کنند، امکان بازدید جامع از پایتخت را در یک روز فراهم می‌آورند.

در اصفهان نیز با وجود جاذبه‌هایی همچون میدان امام خمینی (ره)، سی‌وسه‌پل، پل خواجو، کاخ چهل‌ستون، مسجد جامع و محله جلفا، طراحی لوپ گردشگری می‌تواند گردشگری شهری را از حالت سنتی خارج کرده و به الگویی نوین تبدیل کند.

توسعه هوشمندانه لوپ‌های گردشگری در ایران نیازمند ایجاد زیرساخت‌های لازم در سطح شهر همچون ایستگاه‌های مشخص، علائم مناسب، تابلوهای چندزبانه، نقشه مسیرها و دسترسی آسان برای افراد کم‌توان، ارائه محتوای بومی و حرفه‌ای در تفسیر صوتی همچون استفاده از روایت‌های جذاب، داستان‌های محلی، معرفی غذاهای سنتی، موسیقی و گویش‌های بومی، توسعه‌ی برندینگ ویژه اتوبوس‌های گردشگری همچون طراحی گرافیکی خاص، لباس‌های متحدالشکل برای راهنماها و ارائه بسته‌های گردشگری کامل با بلیت ورود به اماکن و استفاده از فناوری‌های هوشمند همچون اپلیکیشن‌های رزرو و راهنمای صوتی و واقعیت افزوده است.

بدون شک اجرای چنین پروژه‌هایی در ایران با موانعی همچون کمبود بودجه، ضعف در مدیریت یکپارچه گردشگری شهری، نبود آموزش حرفه‌ای راهنمایان و مقاومت‌های فرهنگی روبه‌رو است، اما با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بخش خصوصی، مشارکت شهرداری‌ها و استفاده از تجارب جهانی، می‌توان این چالش‌ها را به فرصت تبدیل کرد.

مصطفی نباتی‌نژاد، رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان با تأکید بر نقش کلیدی حمل‌ونقل عمومی در توسعه گردشگری شهری اظهار داشت: ارتقای کارکرد و کیفیت خدمات اتوبوس‌های گردشگری در شهر اصفهان از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی ادامه می‌دهد: اتوبوس گردشگری باید بیش از پیش با هدف افزایش مطلوبیت و جذابیت برای گردشگران طراحی و ساماندهی شود؛ چه برای گردشگران بومی که در قالب «اصفهان‌گرد» به بازدید از جاذبه‌های شهر می‌پردازند و چه برای مسافران و گردشگرانی که از سایر شهرها اصفهان را به‌عنوان مقصد سفر خود انتخاب می‌کنند.

رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید می‌کند: طراحی خط اتوبوس گردشگری باید به‌گونه‌ای باشد که تمام گروه‌های مخاطب از جمله کسانی که وسیله نقلیه شخصی در اختیار دارند یا ندارند، احساس کنند که این سرویس یکی از بهترین گزینه‌های حمل‌ونقلی برای بازدید از شهر است.

نباتی‌نژاد می‌گوید: این خط باید به عنوان گزینه‌ای مطلوب در ذهن گردشگر نقش ببندد تا در بررسی انتخاب‌های حمل‌ونقل عمومی، اتوبوس گردشگری را در اولویت قرار دهد.

وی با اشاره به اهمیت اتصال خطوط حمل‌ونقل عمومی به خط اتوبوس گردشگری اضافه می‌کند: شهروندان و گردشگران باید بتوانند از طریق سایر وسایل حمل‌ونقل عمومی به آسانی خود را به خط اتوبوس گردشگری برسانند.

رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان خاطرنشان می‌کند: این خط باید به‌گونه‌ای طراحی شود که اکثر جاذبه‌ها و امکانات گردشگری شهر در مسیر آن قرار گرفته و در قالب یک مسیر حلقوی و پیوسته، شهروندان و گردشگران را در سطح شهر جابه‌جا کند و آن‌ها را به مقاصد مهم گردشگری برساند.

نباتی‌نژاد می‌گوید: برای گردشگران غیربومی نیز باید این امکان فراهم شود که در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با بیشترین سهولت، از محل اقامت خود به خطوط گردشگری متصل شوند؛ چه این اقامتگاه‌ها در بافت مرکزی شهر باشند یا در نقاط دیگر، تدابیری اندیشیده شود که مسیر اتوبوس گردشگری از نزدیکی محل اقامت آن‌ها عبور کند.

وی ادامه می‌دهد: ایده‌آل آن است که بیشتر هتل‌ها و اماکن اقامتی در مسیر مستقیم خط گردشگری قرار گیرند تا گردشگر نیازی به تعویض خطوط حمل‌ونقل نداشته باشد و این موضوع به طرز چشمگیری دسترسی‌پذیری را برای تمام گردشگران از جمله شهروندان ساکن اصفهان یا مهمانان، افزایش می‌دهد.

رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان با تاکید بر اهمیت جنبه اقتصادی استفاده از اتوبوس گردشگری تأکید می‌کند: یکی دیگر از عوامل جذابیت این سرویس باید مزیت‌های اقتصادی آن باشد؛ به این معنا که اماکن گردشگری از جمله آنکه تحت مدیریت شهرداری، سازمان میراث فرهنگی یا دیگر نهادها باشند، باید برای افرادی که از طریق اتوبوس گردشگری از این اماکن بازدید می‌کنند، تخفیف‌هایی قائل شوند.

نباتی‌نژاد می‌گوید: این مشوق‌ها موجب می‌شود که گردشگر با مقایسه هزینه‌ها، اتوبوس گردشگری را به‌عنوان گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر انتخاب کند.

وی اضافه می‌کند: زمانی که گردشگر از اتوبوس گردشگری استفاده می‌کند، در واقع در زمان صرفه‌جویی می‌کند و با آسودگی بیشتری به مقصد می‌رسد، او دغدغه گم‌کردن مسیر، پیدا کردن مقصد، یا مواجهه با ازدحام و مشکل جای پارک خودرو را ندارد، همچنین در مقایسه با استفاده از تاکسی یا سرویس‌های اینترنتی حمل‌ونقل همچون اسنپ، هزینه کمتری پرداخت می‌کند.

رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان خاطرنشان می‌کند: اگر در کنار این مزایا، تخفیف‌هایی نیز برای ورود به اماکن گردشگری و تفریحی در نظر گرفته شود، این خود یک مشوق قوی برای استفاده گسترده از این سیستم حمل‌ونقلی خواهد بود.

نباتی‌نژاد می‌گوید: هدف این طرح آن است که در شهر اصفهان یک حلقه حمل‌ونقل گردشگری در قالب مسیرهای مرکز پیرامون شکل بگیرد و در حال حاضر، شرکت توسعه گردشگری سپاهان این اقدام را برای دو یا سه مقصد گردشگری خود اجرایی کرده که گامی مثبت در مسیر توسعه گردشگری شهری محسوب می‌شود.

وی می‌افزاید: لازم است سایر مناطق و شهرهای اطراف اصفهان نیز که دارای ظرفیت‌ها و جذابیت‌های گردشگری هستند، چه تحت مدیریت بخش عمومی و چه در اختیار بخش خصوصی، در این فرایند مشارکت کنند و در قالب کانتر گردشگری حضور فعالی داشته باشند، مشارکت آن‌ها می‌تواند در حوزه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی نیز گسترش یابد تا شبکه‌ای یکپارچه و منسجم برای خدمات‌رسانی به گردشگران فراهم شود.

سعید ساکت، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان با اشاره به اقدامات اولیه صورت گرفته درباره اجرای طرح اتوبوس گردشگری و تداوم آن می‌گوید: نوروز سال جاری به‌دنبال برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان درباره اجرای مؤثر طرح اتوبوس گردشگری و برنامه‌ریزی برای امتداد سطوح خدمتی این ظرفیت در ایام سال، کمیته ویژه این طرح با محوریت معاونت حمل‌ونقل ترافیک ایجاد شد که فعالیت خود را با آغاز خدمات ستاد تسهیلات سفر شهر اصفهان آغاز کرد.

وی اضافه می‌کند: اتوبوس گردشگری براساس الگوهای حرکتی مختلف با آغاز سال جدید فعالیت خود را آغاز کرد و به‌منظور سهولت در خدمت‌رسانی به مردم و ترویج فرهنگ بهره‌مندی از این ظرفیت گردشگری به مناسبت هفته نکوداشت تا پایان اردیبهشت تداوم خواهد داشت.

معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان تاکید می‌کند: یکی از اقداماتی که در این رابطه انجام شد، هماهنگی بخش‌های خدمت‌رسان شهرداری اصفهان در سطوح مختلف برای تأمین ناوگان، طراحی مسیرهای ویژه ترددی، برنامه‌ریزی برای ارائه خدمات با تخفیف ویژه توسط مجموعه‌های تفریحی و گردشگری و نظم‌بخشی به زمان چرخه خدمت این ناوگان در دوره فعالیتی بوده است.

ساکت با بیان اینکه بر همین اساس الگوهای حرکتی مختلف برای اتوبوس گردشگری طراحی شد، می‌گوید: این پروژه در قالب لوپ گردشگری، مبدأ و مقصد به مجموعه‌های تفریحی ابرسازه‌های تفریحی اصفهان و مجموعه‌های تفریحی ساماندهی ناژوان، دسترسی به صورتی آنتنی به مدهای حمل‌ونقل عمومی از جمله آنتنی در قالب حمل‌ونقل ترکیبی و به صورت رفت و برگشتی از مجموعه باغ فدک به طرف میدان امام حسین (ع) به عنوان نقطه متمرکز اماکن تفریحی، گردشگری و آثار تاریخی تعریف و اجرا شد.

وی ادامه می‌دهد: برای نخستین‌بار جایگاه دائمی ارائه خدمات اتوبوس گردشگری با ارائه تخفیفات ویژه استفاده از پارکینگ و اماکن تفریحی اصفهان در میدان امام حسین (ع) راه‌اندازی شد که ظرفیت به‌کارگیری ۱۲ دستگاه اتوبوس در مجاورت آن قرار داشت.

معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان خاطرنشان می‌کند: هم‌اکنون نیز به مناسبت فرا رسیدن هفته نکوداشت اصفهان درباره امتداد خدمت‌رسانی به شهروندان و گردشگران با همراهی سازمان‌ها و شرکت‌های تخصصی صنعت تفریح و سرگرمی در مجموعه شهرداری اصفهان انجام پذیرفته است.

ساکت با بیان اینکه در این زمینه استقرار جایگاه ارائه خدمات در میدان امام حسین (ع) و به‌کارگیری ۱۲ دستگاه اتوبوس گردشگری انجام شده است، می‌گوید: هم‌اکنون با فرا رسیدن هفته گرامیداشت اصفهان برنامه‌ریزی‌های لازم به منظور خدمت‌رسانی به شهروندان و گردشگران با حضور سازمان‌ها و شرکت‌های متولی انجام پذیرفته است.

وی با اشاره تداوم فعالیت اتوبوس گردشگری تا پایان اردیبهشت سال جاری اضافه می‌کند: در دور جدید فعالیت اتوبوس گردشگری یک خط در مسیر میدان امام حسین (ع) به شهر رویاها و یک لوپ گردشگری در مسیر میدان امام حسین (ع) به اماکن تفریحی و گردشگری سی‌وسه پل، جلفا، پارک جنگلی ناژوان، صفه، میدان آزادی، تخت فولاد، پل خواجو، باغ گل‌ها، میدان احمد آباد و میدان امام علی (ع) خدمت‌رسانی خواهند کرد.

معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان تاکید می‌کند: در جلسات هماهنگی که به صورت منظم در حال برگزاری است، مقرر شده فرایند خدمت‌رسانی اتوبوس گردشگری در سطوح طراحی و استقرار ایستگاه‌های ویژه بررسی تخصصی درباره آن انجام شود و روند خدمت‌رسانی این ظرفیت گردشگری اصلاح و بهبود پیدا کند.

ساکت با اشاره به تداوم برگزاری جلسات اتوبوس گردشگری به صورت منظم می‌گوید: از جمله ظرفیت‌های جدید در حال پیگیری کنونی درباره اتوبوس گردشگری می‌توان به اتوبوس‌های گردشگری و اتوبوس‌های گردشگری دیگر با عنوان HOP ON HOP OFF اشاره کرد که در تلاشیم تا با شناسایی ظرفیت تولیدکنندگان و واردکنندگان داخلی نسبت به تخصصی کردن ناوگان اتوبوس گردشگری اقدام کنیم.

وی با بیان اینکه براساس مصوبات جلسات هماهنگی، مطالعات و پژوهش‌های مرتبط در زمینه الگوی موفق اتوبوس گردشگری احصاء و در قالب گام‌های عملیاتی اجرا شود، ادامه می‌دهد: برنامه جذب سرمایه‌گذار به منظور اجرای طرح اتوبوس گردشگری در قالب تأمین ناوگان، ارائه خدمات، طراحی و برنامه‌ریزی سطوح خدمتی این ظرفیت و پروژه گردشگری با حمل‌ونقل ویژه و تخصصی در اصفهان پیگیری و فراخوان آن صادر شود.

معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان تصریح می‌کند: با قرار گرفتن در آستانه هفته نکوداشت اصفهان در نظر داریم با انجام هماهنگی‌های لازم اقدام منسجمی از سوی معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری اصفهان ویژه هماهنگی مناطق پانزده‌گانه کلان‌شهر اصفهان درباره اتوبوس گردشگری صورت پذیرفته و بتوانیم با تعامل سازنده از ظرفیت هتل‌ها و تورهای گردشگری به منظور فرهنگ‌سازی و زمینه‌سازی استفاده از این اقدامات تخصصی را فراهم سازیم.

ساکت می‌گوید: برای اجرای موفق این پروژه نیز از انجام مطالعات و پژوهش‌های لازم در نمونه‌های داخلی و خارجی غافل نشده‌ایم، چرا که معتقدیم می‌توان با بهره‌مندی از تجربه سایرین اثربخشی بیشتری را در این خصوص داشته و به دست آوریم.

سهیل پورکبیریان، مدیرعامل شرکت توسعه مجتمع‌های سیاحتی، فرهنگی و ورزشی سپاهان شهرداری اصفهان با اشاره به تداوم فعالیت اتوبوس گردشگری در مسیر ابرسازه‌های تفریحی اصفهان اظهار می‌کند: این اقدام مؤثر در راستای توسعه تفریح و گردشگری پیرو تأکیدات مدیریت شهری با همراهی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان و همکاری همکاران پرتلاش شرکت واحد اتوبوسرانی با آغاز نوروز ۱۴۰۴ وارد مدار بهره‌برداری شد.

وی ادامه می‌دهد: هم‌اکنون با قرار گرفتن در آستانه هفته نکوداشت اصفهان، هماهنگی‌های لازم به‌منظور اجرای اتوبوس گردشگری تا پایان اردیبهشت سال جاری با همراهی دستگاه‌های متولی صورت پذیرفت.

مدیرعامل شرکت توسعه مجتمع‌های سیاحتی، فرهنگی و ورزشی سپاهان شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: این شرکت با ظرفیت اتوبوس گردشگری در ادامه روزهای یکشنبه تا جمعه با ساعات حرکت ۱۶:۰۰ و ۱۸:۰۰ از مبدا میدان امام حسین (ع) به مقصد شهربازی شهر رویاها و ساعت بازگشت ۲۰:۳۰ از این مجموعه تفریحی در اختیار گردشگران و شهروندان خواهد بود.

پورکبیریان با اشاره به انجام بعضی اقدامات برای افزایش آگاهی‌رسانی و فرهنگ‌سازی بهره‌مندی از اتوبوس گردشگری توسط شهروندان می‌گوید: به شهروندانی که از این ظرفیت تفریحی استفاده کنند، بلیت تخفیفی اماکن تحت مدیریت این شرکت، تله‌کابین صفه، تله‌سیژ ناژوان، شهربازی شهر رویاها و کوه نور صفه ارائه خواهد شد.

وی اضافه می‌کند: توجه به این نکته ضروری است که با بهره‌مندی و ترویج اتوبوس گردشگری در کلان‌شهر اصفهان اتفاقات خوشایندی نظیر کاهش آلایندگی هوا، کاهش ترافیک، سهولت در دسترسی به اماکن گردشگری و سهولت در ارائه خدمات تفریحی به مردم و گردشگران را شاهد خواهیم بود.

اتوبوس‌های گردشگری، تنها وسیله‌ای برای انتقال گردشگر از نقطه‌ای به نقطه دیگر نیستند و آن‌ها خود بخشی از سفر هستند؛ بخشی زنده، پویا، تعاملی و خاطره‌ساز که با گسترش این شیوه مدرن و خلاقانه از گردشگری، می‌توان گامی مؤثر در مسیر تجربه‌محور شدن گردشگری شهری برداشت؛ تجربه‌ای که نه‌تنها دیدنی‌های شهر را معرفی می‌کند، بلکه روح آن را نیز به گردشگر نشان می‌دهد.